Рәсимә Галиева Хикәя "Табылдык кыз" (3)

Дәвамы...

Бәгыреңнән өзелеп, кырык кылың тартылып яралган баланы ничек ташлап калдырырга була? Тугыз ай корсакта күтәргәннән соң, иртә-кич, көне буе аның белән сөйләшеп йөргәннән соң, бу адымга барып буламы?
Әллә ул балаларын ташлап калдырырга уйлаган хатыннар бер генә тапкыр булса да дәү корсакларын сыпырып куймыймы икән! Соңгысына никтер ышанасы килми. Юлда барганда журналист кызның ишеткәннәрдән башы тубал булды.
Уйлары белән күптән түгел барып кайткан балалар йортына кереп чыкты. Ташлап калдырылган балалар күпме! Барып карагыз әле бер! Балалар йортларында күбесе тилмереп әниләренең килүен көтә. Күке әниләр, ятим ташландык балалар – гомер юлында адашканнар, югалтышканнар күпме?!
“Жди меня» тапшыруының чираттагысында Лена белән әнисе Фагыйлә апа күрешәчәк. 25 елдан соң ана белән бала беренче тапкыр очраша. Журналист кызга бу юлларны язуы да кыен. Ә чынлыкта хәлләр тагы да яман иде.
Кыз туганы булу хәбәрен ике малай төрлечә кабул итте. Замир шатланды гына, Данил исә бөтенләй кыз туганын кабул итәргә уйламый да иде.
– Әни, ачуланма, бармыйм да, озатмыйм да. Замир командировкада булмаса, синең белән Мәскәүгә үк барыр иде. Чит инде ул безгә, якын итә алмам – диде ул башка әйтер сүз калдырмыйча.
Киленнәргә киресенчә тәэсир итте бу. Данилныкы җиңел генә үткәреп җибәрде. Замирның хатыны пыр тузды.
– Менә сиңа үрнәк гаилә, менә сиңа кайнана! Адәм көлкесе, безнең гаиләне ким-хур итеп, – диде Замирның Мәскәүгә үк барырга җыенуын белгәч. – Әнә командировкаңа бар, ничу монда, булмаган кыз туганыңны эзләп йөрергә!
– Хатын, тынычлан, телисеңме-теләмисеңме, мин аны инде хәзер үк яратып өлгердем. Әле телефоннар да алыштык, сөйләшеп тә алдык. Аның бер гаебе дә юк. Мәскәүдән кайтсыннар йөреп, аннан кунакка дәшәрбез. Син нәрсә инде, дөнья күрмәгән кеше кебек. Кеше җиде ят чит кеше балаларын да алалар. Әле менә дигән итеп үстерәләр. Ә минем хатын – шәп хатын, – дип Ләйсәннең битеннән пәп итеп үбеп, эшкә чыгып китте.
Хатынга шул җитә калды. Аның чыннан да шәп хатын гына буласы килә иде. Җәй уртасында кыз туганы – Леналарны кунакка чакырырга план да кора башлады. Ләйсән Замирның һәрбер сүзенә эреп китәчәген, иренә каршы дәшмәячәген белә. Үзе дә Замирдан ким түгел, бер тузгып ала да, тына. Ул яктан ир белән хатын бик тә пар килгәннәр иде.
Тик Фәгыйлә боларның барсыннан да ерак иде. Малай-килен кайгысы калмады. Карчыкның үз хәле-хәл монда. Мәскәүгә очрашуга барасы бар! Мең чакрымнар аша барып күрешергә язгандыр шул.
Фагыйләнең өйдән чыкканчы ук башлары әйләнде. Әзерләгән әйберен таба алмады. Күлмәкләрен барлады. Бәгыре каткан булса да, кызын күрү хәбәреннән барыбер тынычлана алмады. Илгизәрнең хатыны Фәридә кайтып, карчыкны җыеп алып китмәгән булса, поездга да җитешә алмаган булырлар иде әле.
– Фагыйлә апа, тизрәк җыен, поездга соңга калабыз. Хәзер бөкеләр башлана Казан урамында
– Тукта нәрсәдер алмакчы идем
– Фагыйлә апа, кирәк әйберне юлда алырбыз
– Хәзер әбисенең балдагын алам да, өстемдә калмасын тагы.
Фәридәнең каударлануы да юкка булмаган икән. Бөкегә эләктеләр. Көч-хәлгә поездга җитештеләр.
– Ну, кызлар, сезсез генә китеп бара идем бит, – диде Илгизәр аларны каршы алып.
– Җитештек, үлдек-беттек – җитештек.
– Фагыйлә апа, йөрәк җилкенсә дә, бер-ике көнгә түзәбез. Лена да синең белән очрашу өчен юлга чыкты инде.
– Хәерле юллар, балалар! Аллаһка тапшырдык, – диде Фагыйлә апа урын-җиргә кереп ятуы булды, шунда ук йокыга китте. Ике көн кайгырып йоклый алмау үзенекен итте. Илгизәр белән Фәридәнең Фагыйлә апа йокламаса, ничек кенә барып җитәрбез икән дип кайгырулары да юкка чыкты.
– Әйттемме мин сиңа, сине үзе эзләп табачак дип. Балдагымны бирергә онытма, – Һаҗәр карчыкның сүзләрен бик яхшы ишетте ул. Әле зәңгәр атлас күлмәге белән каршына килеп басканын күреп, сискәнеп китте Фагыйлә. Җавап итеп нәрсәдер әйтмәкче була, авызы ачылмый, кулы күтәрелми. Фагыйлә әле поезда барганын да оныткан, бер якка ятып кулы оеган булган.
Төн уртасында Фагыйләнең кычкырып уянуына Илгизәр дә, Фәридә дә торып утырды:
– Нәрсә булды?
– Һаҗәр әбисе оныгына сәлам әйтте.
Фагыйлә юлдашларына үткән тормышын бәйнә-бәйнә сөйләп бирде. Башка берсенең дә күзенә йокы кермәде. Барысы да бер кат тынычланып алгандай булдылар. Бу тынлык давыл алдыннан була торган тынлыкны хәтерләтте. Чыннан да мәхшәр Мәскәүгә барып җиткәч башланды. Авылдан тиз генә барлап алып чыгып киткән карчыкның киеменең начар, кыяфәтенең бер дә юк икәнлеге күренде. Яулыгын да чуарын алган, безнең татар әбиләре ак яулыклы була торган иде.
Фагыйлә апаны әле юындырырга да, матур кыяфәт тә кертергә кирәк.
– Фагыйлә апа, ванна әзерләдем, юынып чыгарсың.
– Юк, мунча кереп килдем.
– Юк-юк, юлдан соң ял итәргә кирәк, чәчләрегезне тарап үрермен, – диде Фәридә авыл апасының бу зур кала өчен бөтенләй чит булуын күреп. Фагыйлә апаны беркадәр тәртипкә китерделәр кебек.
Бу вакытта Мәскәү каласының икенче бер кунакханәсендә Лена үзенең гаиләсе белән шулай ук очрашуга әзерләнә иде. Улын, кызын да, Галина әнисен дә ияртте Лена. Әнисе белән очрашуга мең кат әзер булса да, күңеле әллә кайларда иде.
Бала туган вакытта бер үк төрле булып туа кебек. Ә менә тәрбиясен аның төрлечә булачак шул. Кайсы гаиләдә үстең, шуларның холкын да, тәртибен дә ала башлыйсың. Тәрбия дигәннәрен дә читкә куеп булмый. Телисең-теләмисең, барыбер геннар да үзенекен итә торгадыр.
Лена поезга китәргә кузгалганда да, никтер авырыксынып китте. Аягы тартмадымы? Әнисе Галинаның сүзләрен дә ишетмичә торды:
– Киттек, соңга калабыз.
–Әни, авыр әле миңа.
– Ни булды?
– Алдагысын, нәрсә буласын белмим. Әни, миңа зинхар рәнҗемә!
– Балам, бәгърем, тынычлан, бар да яхшы булачак. Кызың да бик дулкынлана, аларны каушатма. Тыныч бул.
Берничә минут... Менә экраннардан Лена әнисе булган кешенең йөзен күрә алачак. Тиздән ул аны кочаклап алачак... Лена студиядә алып баручылар сөйли башлауга елый башлады инде. Әнә экраннарда авыл урамнары күрсәтәләр, каршыларына бер олырак апа чыга түгелме? Бу аның әнисе! Берзаман студиягә ак яулыклы әби кеше килеп керде. Галина әнисе Ленаның кулын кысты. Үзе әнисенә таба атлады.
Реклама
– Гафу ит кызым, булдыра алсаң, гафу ит. Прости! Балам... Прости...
– Әни, мин сине гафу иттем инде. Давно простила.
Фагыйлә кызының колакларын тотып карады, җилкәсеннән сыйпады. Кесәсен капшый-капшый, алтын балдакны эзләде:
– Подарок от бабушки, – диде ул телен көчкә әйләндереп.
– Она тоже жива?
– Нет инде, кызым, – она знала!
Лена күз яшьләрен тыя алмады. Аңа кушылып кызы елады да елады.
Фагыйлә кинәт Галина Михайловнага борып:
– Спасибо, наным! Спасибо! Хорошую девочку вырастила.
– Тебе спасибо! – диде Галина әни Ленасын кочаклап.
Бер-берсенә карашып, бик озак утырды әле алар. Фагыйлә апаның поезды кичке якта иде. Берничә сәгатьлек күрешү һәм аерылышу.
– Кунакка кайтыгыз. У нас красиво, свой зоопарк, – диде Фагыйлә апа оныкларының башларыннан сыйпап:
– Какие они у тебя хорошие!
– У нас, мама, у нас, – диде Лена эзләп тапкан анасын якын итәргә тырышып.
...Фагыйлә апа кайтып китте, Леналар әле Мәскәү карарга калдылар. Галина Михайловна әле дә очрашуның мизгелләрен кабат-кабат күз алдыннан үткәреп, уйга калды.
– Мин аны бер студент кыз табып, ташлап калдырган дип торам. Шулкадәр олы хатынның экранда күренүе миңа шок булды, – диде ул журналист кызның сорауларына җавап итеп. – Иң мөһиме, табыштык. Ленага да, миңа да мондый йөк белән яшәве кыен булыр иде. Тормышлары ничек икән, кирәк булса – ярдәм итәрбез. Лена да кайтып йөрер, әле туганнары белән танышасы бар. Аның бит бер яшьтәге туганнары бер дә юк, ә туганнар бик кирәк.
– Мин әнине тапканыма бик шат, кеше нәселен белеп торырга тиеш. Якынаербызмы – әйтә алмыйм. Аралашырбызмы? Аралашырбыз кебек. Мин аны ташламаячакмын инде хәзер, – ди Лена үзенең балаларын кочаклап. Ә әнием Галинага мин бик рәхмәтле, әле дә ул мине алган. Балалар йортларында интегеп яшәмәгәнмен. Хәзер шуны уйлыйм мин.
Поездның тавышы Ленаның уйларын еракларга алып китте. Алар яшәгән шәһәрдә дә детдом бар иде. Уйламаганда ул шунда бер кыз белән танышып киттеләр. Ниндидер бәйгедә очрашты бугай әле алар. Шул кызны үзләренә яшәргә чакырасы бик килсә дә, әнисенә әйтергә курыкты. Динә исемле иде ул кыз. Анда гел елаганын сөйли иде. Ни өчен икәнен дә сорашканы булды. Әнисен көтә икән ул, үз әнисен, ә ул һаман килми икән! Динә белән башта еш күрешсәләр, аннан очрашмадылар.
Поездга утыруга элек бөтен мәшәкатьләр таралган кебек була иде. Бүген исә бөтенләй башкача, ниндидер күтәреп бетерә алмаслык йөк белән кайткан кебек.
– Әни, ул әби безнең белән яшәячәкме? – улының соравыннан сискәнеп китте Лена.
– Улым, әбинең үз өе бар. Анда без дә кунакка барырбыз.Анда синең белән уйнарга малайлар да күп булачак.
– Ә кайчан кайтабыз?
– Озакламабыз, улым. Бер күрешеп кайтмый булмас.
Лена ул очрашуга Мәскәүгә тапшыруга барганнан да күбрәк борчыла башлады. Аны кабул итмәсәләр. Куып чыгарсалар. Син безгә кирәкми дисәләр. Башындагы мең төрле сорауга җавапны үзе дә таба алмады. Атна буе күчтәнәчләр җыйды.
– Монысы бу туганына, монысы бу туганына, монысы балаларга, – диде ул төенчек-төенчек бүләкләрен барлап.
Әнисенең дә өс-башларын ныклап рәтләргә уйлады. Мөгаен, кием-салым алырга чыгарга вакыт да юктыр. Кызы булмагач, малайларда күлмәк кайгысымени?!
Ленаның мәш килеп йөрүенә Галина Михайловна бер сызланса, аларның бер атнага китүләрен бик авырлык белән генә кабул итте.
– Өч көн җитә иде, баруга-кайтуга берәр көн, бер көн торсагыз.
– Әни, бәлки анда булышырга, берәр нәрсә эшләргә кирәктер. Бәлки җыештырырга туры килер.
– Ярар, үзең беләсең, син үзең дә ике бала анасы инде.
Менә Лена балаларын әнисенең капкасын ачып кертә башлады. Бөтен җир ямь-яшел чирәм. Авылның матурлыгы! Лена атна буе авылда яшәде. Җыештырырга да, юарга да, булышырга да туры килде. Балаларга авылда ял бик ошады. Туганнар белән очраштылар. Замирның хатыны матур затлы Ленаны күреп ах итте:
– Әни, ник яшереп йөрдең инде. Замирның мондый сеңлесе барлыгын белсәк, әллә кайчан барып ала идек. Сезнең шәһәрдә, күрше урамда гына да туганнар да яши бит безнең!

Хастаханәдә Фагыйлә кызы Ленага нәрсә әйткәнен исенә төшерергә тырышты. Тик башының томанланып торуы берни уйларга да ирек бирмәде. Фагыйләгә Мәскәүдән кайткач, бер-бер артлы журналистлар килә башлады. Кайсын кабул итте, кайсын юк. Кемдер Ленаның номерын табып алган. Бу хәлләр тәмам какшатты Фагыйләне.
Ахыры. Башы бар.
Төшендә дә хастаханәдә ятканын күреп саташты. Палатада ята икән. Ятагы янында Ленаның утырганын күреп аптырап китте ул.
– Дочка, что случилось?
– Все нормально, эни, не вставай.
Торырга түгел, башын күтәрергә дә хәле юк әле монда. Саташканын аңлап, Фагыйлә әкренләп кайчан болай булганын исенә төшерә башлады. Бер ел үтте, әле һаман сорашып шалтыраталар, уйламаганда-көтмәгәндә килеп тә чыгалар. Хастаханәдән ничек авыраеп кергән булса, шулай авыраеп кире кайтып китте ул. Башы кысылуын, йөрәк-кан тамырлары авыруларын көчәйгәнен кайчан беләсең? Авыр уй басканда шулай була икән, диләр. Фагыйлә бер-бер артлы башланган чирләренең сәбәпләрен эшләгән гонаһларыннан, ялгышуларыннан эзләде. Шулай эшләмәгән булсам икән...
Үкенүдән ни файда, терсәк якын булса да, тешләп буламы? Үкенерлек итеп яшәмәгән дә иде кебек. Үкенечләр була икән. Ленаны ул барыбер үзенең күрше кыз кебек кенә кабул итте. Якын итмәгәч, йөрәккә барыбер якын алып булмый! Үз балаң да шулай чит була икән!
– Фагыйлә, кызың да булган. Улларың да бар. Менә минем беркемем дә юк. Борчыласы да, зарланасы да юк, – дип килеп керде күршесе Дамира.
– Кыз барыбер минеке түгел бит инде ул.
– Бик әйбәт кайтып йөри бит әле. Йөрәгең белән кабул итмисеңмени?
– Күрше кызы Резеда кебек кенә.
– Әбәү, ни сөйлисең инде, эзләп тапкан бит инде үзеңне! Әллә аңа рәхәт булгандыр дисеңме?!
– Юк-юк, әнисе әйбәт булган, кагылып-сузылып йөргән бала булып үсмәгән.
– Тагы ни кирәк инде тагы үзеңә. Торыр җире бар. Борчылма, кайтсалар – кунак, китсәләр ерак.
– Шулайрак шул.
Кызы гына түгел, уллары да ерактагы бер кунакка гына әйләнделәр инде. Эш артыннан куып, әниләренең хәлен белергә дә вакыт таба алмыйлар. Данилның бер генә баласы булды. Хатыны зур дәрәҗәле эшләргә күчте. Бала багарга вакытлары да калмады. Данил да эшкә чумды. Замирның өч улы туды. Кызлар юк әле бу гаиләдә, кызлар юк.
Лена каникул саен да, болай сәбәпсез дә кайткалап йөрде. Берсендә әтисенең дә фотосын сорамакчы булып, әнисенә гаилә альбомнарын актартты.
– Әни, Данил белән Замирның әтиләре минем дә әтиме?
– Юк, кызым, синең әтиең башка кеше.
Ленаның башлаган эшне азакка кадәр җиткерә торган гадәте бар икән. Әнисеннән әтисенең фотосын, кем һәм нинди булуын кат-кат сорады:
– Шунысын беләм, аның әти-әнисе профессорлар иде. Ул кеше синең барлыкны белми. Мин дә аны күптән белмим инде.
Фагыйлә Ленага белгән кадәрен дә башка әйтергә курыкты. Болай булса, аның әтисен эзләп табуда да шиге юк. Кемгә ошагандыр, тоткан җиреннән өзә бу, дип уйлап куйды Фагыйлә.
Лена исә әтисен дә эзләп табу уе белән яна башлады. Тик ул Фагыйлә әнидән бер сүз дә тартып ала алмады.
– Лена, бу сиңа кирәк түгел. Әтиеңне үпкәләтерсең, – диде Фагыйлә әйтергә сүзләр таба алмагач. – Нәрсәгә кирәк ул сиңа!
Лена бу сүзләрдән ул чакта рәнҗегән иде. Соңрак уйга да калды. Аны тәрбияләп үстергән әти-әнисе була торып, ул Фагыйлә апаны эзләп тапты. Әтисе Егор аның өчен өзелеп тора, ул кабат үз әтисен эзлиме? Әллә әллә кайда өзелгән җепләрне эзлиме ул. Бер өзелгән җеп кире ялганса да, төене кала. Аны берничек тә төенсез бәйләп булмый инде. Ялгышларны да кире кайтарып, кире бәйләп булмыйдыр шул.
Лена шулай күпме уйларына чумып утырган булыр иде әле. Кесә телефоны шалтырый икән.
– Лена сәлам, бу Замир хатыны иде. Бу атнада бөтен гаиләгез белән кунакка дәшәбез. Ял көнне аш уздырам, кайтмый калмагыз. Ашны сиңа атап уздырабыз, көтәбез.
Лена кунакка җыена башлады. Базарга-кибеткә йөреп, барысына да бүләк алды. Хәзер ике туганнары да күбәеп китте аның. Фагыйлә әнисе белән бертуганының балалары күрше урамда гына яши булып чыкты. Алары бертуганнан да болайрак якын иттеләр Ленаны. Хәзер ара бик якынайды, гел йөрешеп торалар. Ирләре дә дуслаштылар.
Менә ул күптән көтелгән мәҗлес көне. Ишектән керешкә үк Ленага ак яулык бирделәр.
– Лена, бездә – Коръән мәҗлесе. Тыңлап кына утырыгыз, әйдәгез, түргә керегез, - дип дәштеләр аларны.
Лена бай-мул табыннар артына кереп утыргач та, күп нәрсәне аңламады. Мулла абзый аңа, аны үстергән Галинә әнисенә, әтисе Егорга зур рәхмәтен җиткерде. Данир белән Алияне дә телгә алдылар. Матур итеп көйләп укыдылар. Лена әле дә күп нәрсәне аңлап бетермәде. Татар дусларына булышырга барганы бар иде, тик мондый мәҗлестә утырып торуы беренче.
Аннан тәмле, татлы ризыклар белән сыйландылар. Кул күтәреп, битләрен сыпырып алдылар. Бу гамәлләрне әтисе Егор да, әнисе Галина да сабыр гына башкарды.
Мәҗлес тәмамланды, кемнәрдер китәргә ашыкты, кайберәүләр әле кузгалмады да. Лена белән килеп күрешүчеләр күп булды. Кемдер башыннан сыйпады. Аерым акчалар бирүчеләр дә булды. Хатын башын селкеп тыныч кына утырыуын дәвам итте. Башта әнисе Фагыйлә янәшәсендә басып торды. Аннан ул да каядыр китте. Кулыннан диярлек тотып, Ләйсән аны күрше бүлмәгә алып кереп китмәсә, әле һаман шулай утырыр иде.
– Лена, бу хлопотлар өчен ачуланма, зинһар! – диде Замир хатыны аның кулын корсагына куеп.
– Без кыз көтәбез, Лена. Безгә зинһар үпкәләмә. Бу мәҗлес безгә бик кирәк иде. Өч ул алып кайттым, абыйларныкы бер малай. Кызны син кайтмыйча безгә бирмәделәр. Безнең әнигә дә, аның улларына да рәнҗемә. Бүген ул җепне мин өзәргә тиеш идем. Аллаһ сине тормышыңны алга таба да зурласын, - диде хатын күз яшьләренә буылып.
Лена башта ни әйтергә дә белмәде
– Бу мәҗлес сезнең традицияме? – дип сорады.
– Монысы традиция генә түгел инде, йөрәк кушканча эшләдек Замир белән. Лена, үз баларыбызны үзебезгә үстерергә язсын!
– Рәхмәт! Минем хөрмәткә болай мәҗлес үткәргәннәре юк иде, – диде Лена күз яшьләрен сөртеп.
Йортта ул арада кемнеңдер үзәк өзгеч кычкырган тавышы ишетелде. Бар да йөгерешә башлады. Нәрсә булды? Ни булганын аңлар өчен икесе дә атылып диярлек шунда йөгерделәр. Фагыйлә апа үзенең килен булып төшкән йортта, ире Илнур белән яшәгән бүлмәсендә күзләрен мәңгелеккә йомган икәнен күреп, бар да телсез калды. Беркем белән саубуллашырга да, исәп-хисап алышырга да теләмәгән иде Фагыйлә.
Дулкынландыргыч мәҗлестән бераз гына ятып хәл алырга үз бүлмәсенә кергән булгандыр. Замирлар әнисе килгәндә шушында йоклар дип, бүлмәгә әллә ни үзгәреш тә кертмәделәр. Һаҗәр әби заманында да ул бер склад кебек кенә торды.
– Әни, – дип килеп кагылды Лена. – Әни!
Ленаның елавыннан бар да елый башлады. Кодагый әби барысын да бүлмәдән чыгарып җибәрде. Беркемне кертмәде. Замирны чакырып алды. Бергәләшеп, Фагыйлә әнине җайлап салдылар. Кулларын рәтләп куймакчы иде, карчыкның кулындагы язуны күреп аптырап киттеләр.
“Замир”, дип башланган иде ул язу. Фагыйлә үләренә берничә минут кала язган булып чыга түгелме соң?
“Әтиең. Сандык Ленага”
Фагыйлә карчыкны икенче көнне ире Илнур янәшәсенә җирләделәр. Һаҗәр карчыкны ире Мингалие янына күмгәннәр иде. Өчесен-җидесен Замирлар үзләре үткәрде. Кырыгына Фагыйләнең туган йортында уздырырга уйлаштылар.
Адәм баласы үлгәннән соң, аны искә алу, аның рухына дога багышлау гадәте гомер гомергә шулай барган. Туганнарны да җыйнау, үлгәннәрне искә алу өчен дә кирәк ул.
Фагыйләнең туган йортына Лена берничә көн алданрак килде. Замир хатыны белән дә, Данилның абый белән дә шулай сөйләштеләр. Җыештырды, юды. Ул арада өстәлләр куешырга Замир да килеп җитте
– Елена прекрасная, привет, – дип әллә каян көләч йөзләре белән балкып килеп керә инде ул.
– Сәлам Замир, булышасыңмы?
– Булышам. Лена, син әнинең сандыгын ачмадыңмы әле?
– Юк.
– Әни аны сиңа дип язган иде бит.
Замир белән Лена сандык карарга бүлмәгә чыктылар. Замир каяндыр ачкычны табып, ачып та бирде. Ачсалар, исләре китте: сандык дыңгычлап тулган иде.
Сөлгеләр, җәймәләр, урын-җир тышлары, тагын сөлгеләр, тукымалар...
Лена үзенең әнисенә алып килгән бүләкләрен тотмавын, шунда салып баруын күреп, ах итте. Ник? Яратмаганмы?
– Бездә шулай җыялар, – диде Замир ни әйтергә белмичә. Алар сандыктагы бөтен әйберне бушатырга уйладылар. Идәнгә пакет-пакет бер олау өелеп калды. Сандык төбендә ниндидер язулар да бар иде. Замир сак кына берсен кулына алды.
“Кызым Лена! Бу хатны укыганда мин исән булмам инде. Бүләкләреңне туганнарыңа өләш. Мин карт кешегә алай күп кирәкми. Беренче Мәскәүгә алып килгән яулыгыңны яратып киям. Авылга кайткан биргән беренче сөлгеңә бит юган саен сине уйлыйм. Кызым, әти-әниеңне яратып яшә. Алар бик яхшы кешеләр. Синең әниең мин түгел, ә Галина. Шуны онытма. Тудырган ана ана түгел, сине караганы ана кеше. Күпме йокысыз төннәр, күпме авыр вакытларыңда терәк булган ул сиңа. Сандык төбендәге зәңгәр шәл әниеңә! Мине гафу ит, Лена! Бәхетле бул. Әтиеңне белергә теләгән идең. Аның исеме язылган конверт сандыкның төбендә үк. Кирәк булса гына укы. Кирәкме ул сиңа?! Мине эзләп тә нәрсә таптың, нәрсә югалттың... Шуны уйла! Барлык балаларым да бәхетле булсыннар.
Сандык төбеннән әле Данилга, әле Замирга аталган хатлар килеп чыкты. Кайчан язган соң бу аларны? Ленага атап язылган хаттан тыш, бер дәфтәр табып алды Замир. Көндәлекләр... Ирнең ачып-ачып караганнан да башлары әйләнеп китә башлады. Нәрсә генә юк монда. Әнисенең күңел дәфтәрләре. Хатын күңеленә җыеп бармас өчен аларны кәгазь битенә төшереп барган иде.
Замир булган кадәрен Ленага тәрҗемә итеп барды.
– Мин туганда ни дип язган?
– Хәзер карыйбыз, ә менә бу урыннар, юк, менә бу төшен укыйм. Замир Ленаның күңеленә кагылырлык урыннарны сикереп узарга булды.
...Кыз бала туар кебек. Бер дә тиктормас булыр, ахырсы. Данил болай йөренмәгән иде.
...Бу балага бәхетле гомер телим. Минем янда ул бәхетле булмаячак.
...Кемнеңдер бәхетенә туачак бала бу!
...Кыз бала таптым һәм югалттым. Беләм башка кызым булмаячак. Табылдык кыз булып яшәмәсәң иде, балам. Кемнеңдер бердәнбер кызы булып яшәсәң иде. Мин синең алда бик гаепле. Кызым, кызым! Күрешмәбез башка."

Тәмам!